Hộ kinh doanh và cá thể kinh doanh khác nhau như thế nào? Phân biệt chi tiết và dễ hiểu!

Bạn đang chuẩn bị mở cửa hàng, quán cà phê, spa hoặc bán hàng online và phân vân không biết mình thuộc: hộ kinh doanh hay cá thể kinh doanh để đăng ký cho đúng. Đây là thắc mắc của rất nhiều người bắt đầu kinh doanh nhỏ lẻ, nhất là khi hai cụm từ này được sử dụng đan xen trong thực tế mà không rõ ràng về pháp lý.

Trong bài viết này, Sổ Bán Hàng sẽ giải thích rõ ràng, dễ hiểu giúp chủ kinh doanh phân biệt đúng bản chất của hộ kinh doanh và cá thể kinh doanh, tránh rủi ro về pháp lý và chọn loại hình phù hợp khi bắt đầu kinh doanh.

>> Mời bạn xem thêm: Thông tư 32/2025/TT-BTC là gì? Tổng hợp những điểm mới về hóa đơn điện tử

Hộ kinh doanh và cá thể kinh doanh khác nhau như thế nào?

1. Khái niệm cơ bản

• Hộ kinh doanh là hình thức kinh doanh do một cá nhân hoặc hộ gia đình đăng ký thành lập. Người đứng tên sẽ chịu trách nhiệm hoàn toàn bằng toàn bộ tài sản của mình đối với mọi hoạt động của hộ kinh doanh đó.
• Cá thể kinh doanh (hay còn được gọi là Cá nhân kinh doanh) là một cá nhân tự mình thực hiện hoạt động thương mại, thường là nhỏ lẻ, không có tư cách pháp nhân và không bắt buộc phải đăng ký kinh doanh (trừ trường hợp kinh doanh ngành nghề có điều kiện). Hoạt động kinh doanh cá nhân thường không chính thức và có thể diễn ra ở nhiều địa điểm khác nhau.

2. Thủ tục đăng ký kinh doanh

2.1 Cá nhân kinh doanh: Không bắt buộc phải đăng ký kinh doanh, vì đây là hoạt động nhỏ lẻ, đơn giản và không thuộc diện quản lý bắt buộc theo luật.

2.2 Hộ kinh doanh:

Phải đăng ký kinh doanh tại UBND cấp huyện, trừ một số trường hợp sau:

• Hộ gia đình hoạt động trong các lĩnh vực như: nông nghiệp, lâm nghiệp, ngư nghiệp, làm muối
• Người bán hàng rong, bán quà vặt, buôn chuyến, kinh doanh lưu động
• Cá nhân làm dịch vụ nhỏ có thu nhập thấp

3. Địa điểm kinh doanh:

• Cá nhân kinh doanh có địa điểm kinh doanh linh hoạt, nhiều địa điểm
• Hộ kinh doanh chỉ được đăng ký kinh doanh tại một địa điểm

4. Quy mô:

• Cá nhân kinh doanh: chỉ có 1 cá nhân kinh doanh

• Hộ kinh doanh: không giới hạn số lượng người lao động

>> Mời bạn xem thêm: Kiểm tra hóa đơn điện tử hợp lệ đúng quy định theo 2 cách đơn giản

Bảng so sánh cơ bản: Hộ kinh doanh và cá thể kinh doanh

Tiêu chí	Hộ kinh doanh	Cá thể kinh doanh
Tư cách pháp lý	Không có tư cách pháp nhân, bắt buộc đăng ký kinh doanh	Không có tư cách pháp nhân, không bắt buộc đăng ký
Quy mô	Quy mô nhỏ, cố định tại một địa điểm	Nhỏ lẻ, linh hoạt, nhiều địa điểm kinh doanh
Thủ tục đăng ký	Bắt buộc đăng ký giấy phép kinh doanh	Đơn giản, không bắt buộc trừ ngành nghề có điều kiện
Ưu điểm	Tổ chức rõ ràng hơn, dễ mở rộng quy mô, được bảo vệ tốt hơn	Thủ tục đơn giản, phù hợp kinh doanh nhỏ lẻ
Nhược điểm	Phải đăng ký, chịu nhiều nghĩa vụ thuế và quản lý hành chính	Khó mở rộng quy mô, ít được bảo vệ pháp lý

>> Mời bạn xem thêm: Giá máy tính tiền in hóa đơn: 5 lựa chọn tốt nhất cho cửa hàng 2025

Quy định về hộ kinh doanh mới nhất hiện nay

1. Về chủ hộ kinh doanh

Theo quy định tại khoản 1 Điều 79 Nghị định 01/2021/NĐ-CP, chủ hộ kinh doanh là một trong hai trường hợp sau:

• Cá nhân đăng ký hộ kinh doanh: người này tự đứng tên trên giấy đăng ký và chịu trách nhiệm chính về mọi hoạt động của hộ kinh doanh.
• Người đại diện được các thành viên hộ gia đình ủy quyền: trong trường hợp hộ gia đình cùng tham gia đăng ký hộ kinh doanh, các thành viên phải thống nhất ủy quyền cho một người làm đại diện đứng tên và thực hiện thủ tục đăng ký.

Trong cả hai trường hợp, người đứng tên chủ hộ kinh doanh có trách nhiệm thực hiện đầy đủ các nghĩa vụ pháp lý và tài chính, đồng thời chịu trách nhiệm vô hạn bằng toàn bộ tài sản của mình đối với hoạt động của hộ kinh doanh.

2. Đối tượng được quyền thành lập hộ kinh doanh

Theo quy định của pháp luật hiện hành, các đối tượng sau được phép đăng ký thành lập hộ kinh doanh:

• Cá nhân là công dân Việt Nam: đủ 18 tuổi, có đầy đủ năng lực hành vi dân sự theo quy định của pháp luật.
• Hộ gia đình: bao gồm các thành viên là công dân Việt Nam, cùng có đầy đủ năng lực hành vi dân sự, cùng tham gia hoạt động kinh doanh và thống nhất ủy quyền một người đại diện để đứng tên đăng ký hộ kinh doanh.

Lưu ý quan trọng:

• Mỗi cá nhân, hộ gia đình hoặc nhóm cá nhân chỉ được đăng ký duy nhất một hộ kinh doanh trên phạm vi toàn quốc.
• Cá nhân có quyền góp vốn hoặc mua cổ phần tại các doanh nghiệp khác.
• Tuy nhiên, cá nhân đang đứng tên hộ kinh doanh sẽ không được đồng thời là chủ doanh nghiệp tư nhân hoặc thành viên hợp danh trong công ty hợp danh, trừ khi có sự đồng thuận bằng văn bản của các thành viên hợp danh trong doanh nghiệp đó.

3. Địa điểm hoạt động của hộ kinh doanh

Theo Điều 86 Nghị định 01/2021/NĐ-CP, địa điểm hoạt động của hộ kinh doanh được quy định như sau:

• Là nơi diễn ra hoạt động sản xuất hoặc kinh doanh thực tế của hộ kinh doanh.
• Một hộ kinh doanh có thể kinh doanh tại nhiều địa điểm, tuy nhiên phải thông báo đầy đủ với:
  • Cơ quan quản lý thuế,
  • Cơ quan quản lý thị trường tại từng địa điểm hoạt động.
• Trong mọi trường hợp, hộ kinh doanh phải lựa chọn một địa điểm chính thức để đăng ký làm trụ sở chính.

>> Mời bạn xem thêm: Giá máy in hóa đơn tính tiền: Top 7 lựa chọn phổ biến 2025

Tại sao hộ kinh doanh không có tư cách pháp nhân

Theo quy định tại Điều 74 Bộ luật Dân sự năm 2015, một tổ chức hoặc nhóm người được xem là có tư cách pháp nhân khi đáp ứng đầy đủ bốn điều kiện sau:

• Được thành lập hợp pháp theo quy định của pháp luật hiện hành.
• Có cơ cấu tổ chức chặt chẽ, đảm bảo hoạt động có hệ thống và ổn định.
• Có tài sản riêng, tách biệt với tài sản của cá nhân hoặc tổ chức khác, và chịu trách nhiệm độc lập bằng chính tài sản đó.
• Tự nhân danh mình để tham gia các quan hệ pháp luật một cách độc lập.

Tuy nhiên, khi đối chiếu với quy định tại khoản 1 Điều 79 Nghị định 01/2021/NĐ-CP, hộ kinh doanh không đáp ứng đầy đủ các điều kiện trên để được xem là pháp nhân. Cụ thể, quy định này xác định:

“Hộ kinh doanh do một cá nhân hoặc các thành viên trong một hộ gia đình đăng ký thành lập và chịu trách nhiệm bằng toàn bộ tài sản của mình đối với hoạt động kinh doanh của hộ.”

Căn cứ vào các quy định pháp luật nêu trên, có thể khẳng định rằng hộ kinh doanh không đáp ứng đầy đủ các điều kiện để được công nhận là pháp nhân. Cụ thể, hộ kinh doanh chịu trách nhiệm vô hạn bằng toàn bộ tài sản của cá nhân hoặc hộ gia đình đứng tên, đồng thời không có cơ cấu tổ chức chặt chẽ và tài sản độc lập như một pháp nhân.

Từ đó, có thể kết luận rằng hộ kinh doanh không có tư cách pháp nhân. Do không có tư cách pháp nhân, hộ kinh doanh:

• Không có con dấu riêng;
• Không được thành lập văn phòng đại diện hoặc chi nhánh;
• Không thực hiện đầy đủ quyền và nghĩa vụ như các loại hình doanh nghiệp có tư cách pháp nhân.

Việc phân biệt rõ ràng tư cách pháp lý của hộ kinh doanh là cơ sở quan trọng để chủ kinh doanh lựa chọn loại hình phù hợp với quy mô và định hướng phát triển trong thực tế.

>> Mời bạn xem thêm: In hóa đơn gọn – chuẩn – tiết kiệm: Bí quyết “vàng” cho hộ kinh doanh

Khi nào nên chọn đăng ký hộ kinh doanh?

Việc lựa chọn hình thức hộ kinh doanh phù hợp nhất đối với những mô hình kinh doanh nhỏ lẻ, quy mô gia đình hoặc cá nhân. Cụ thể, chủ kinh doanh nên cân nhắc đăng ký theo loại hình này trong các trường hợp sau:

1. Kinh doanh quy mô nhỏ hoặc siêu nhỏ

Hộ kinh doanh là lựa chọn tối ưu nếu bạn đang dự định mở:

• Quán ăn, quán cà phê, quán chè hoặc tiệm cơm bình dân;
• Tiệm tạp hóa, cửa hàng tiện lợi tại khu dân cư;
• Tiệm làm tóc, tiệm nail, spa chăm sóc da nhỏ;
• Dịch vụ sửa xe, giặt ủi, photocopy, trông trẻ tại nhà;
• Bán hàng online có địa điểm kho hàng hoặc nơi giao dịch cụ thể.

Với những mô hình này, yêu cầu về vốn đầu tư, nhân sự và hệ thống quản lý thường không lớn, nên hình thức hộ kinh doanh sẽ giúp bạn giảm thiểu thủ tục pháp lý và chi phí vận hành.

2. Không thuê quá 10 lao động

Theo quy định hiện hành, hộ kinh doanh chỉ được sử dụng dưới 10 lao động. Nếu bạn chỉ cần một vài nhân viên hỗ trợ (ví dụ: 1 – 5 người), thì mô hình này hoàn toàn phù hợp.

Trong trường hợp số lượng nhân viên vượt quá giới hạn, chủ kinh doanh nên xem xét chuyển sang thành lập doanh nghiệp (như công ty TNHH hoặc doanh nghiệp tư nhân) để đảm bảo tuân thủ pháp luật.

3. Ưu tiên đơn giản hóa quy trình thuế và kế toán

Hộ kinh doanh cá thể không bắt buộc phải thực hiện chế độ kế toán phức tạp như doanh nghiệp. Bạn chỉ cần:

• Kê khai thu nhập và nộp thuế khoán hàng quý hoặc năm (tùy vào quy định địa phương);
• Không phải lập báo cáo tài chính, báo cáo lưu chuyển tiền tệ, hoặc nộp BCTC lên Sở Kế hoạch và Đầu tư;
• Không yêu cầu kế toán viên chuyên trách.

Những ưu điểm này giúp chủ kinh doanh giảm thiểu thời gian và chi phí quản lý hành chính, đặc biệt phù hợp với người mới bắt đầu kinh doanh hoặc không có bộ phận kế toán riêng.

4. Mong muốn chủ động, linh hoạt trong quản lý

Hộ kinh doanh thường do chính cá nhân hoặc hộ gia đình đứng tên, nên việc ra quyết định, điều hành và sử dụng lợi nhuận rất linh hoạt. Chủ kinh doanh không phải chịu ràng buộc về cơ cấu cổ đông, họp hội đồng thành viên hay quy định nội bộ như trong doanh nghiệp.

Điều này rất phù hợp với những người muốn tự quản lý hoạt động kinh doanh một cách nhanh gọn, chủ động và đơn giản.

>> Mời bạn xem thêm: Tài khoản hộ kinh doanh là gì? 5 lí do thuyết phục nên tạo tài khoản HKD trước 2026

Hướng dẫn chi tiết đăng ký hộ kinh doanh

Việc đăng ký hộ kinh doanh cá thể được thực hiện tương đối đơn giản, theo quy định tại Nghị định 01/2021/NĐ-CP. Dưới đây là các bước cụ thể:

Bước 1: Chuẩn bị hồ sơ đăng ký hộ kinh doanh

Hồ sơ bao gồm:

• Giấy đề nghị đăng ký hộ kinh doanh (theo mẫu quy định);
• Bản sao hợp lệ giấy tờ pháp lý của cá nhân đứng tên đăng ký (chứng minh nhân dân/Căn cước công dân/hộ chiếu);
• Văn bản ủy quyền có xác nhận của các thành viên hộ gia đình (trong trường hợp hộ kinh doanh do một nhóm người hoặc hộ gia đình cùng đăng ký và ủy quyền cho một người đại diện);
• Bản sao hợp lệ giấy tờ pháp lý của người được ủy quyền (nếu có).

Lưu ý: Tên hộ kinh doanh không được trùng với tên của hộ kinh doanh đã đăng ký trong cùng địa bàn cấp huyện.

Bước 2: Nộp hồ sơ đăng ký

Có thể thực hiện bằng một trong hai cách:

• Nộp trực tiếp tại Phòng Tài chính – Kế hoạch thuộc UBND cấp huyện nơi đặt địa điểm kinh doanh;
• Đăng ký trực tuyến tại Cổng dịch vụ công quốc gia (dichvucong.gov.vn) bằng cách sử dụng chữ ký số hoặc tài khoản đăng ký cá nhân có xác thực.

Bước 3: Cơ quan có thẩm quyền tiếp nhận và giải quyết hồ sơ

• Thời hạn xử lý: Trong vòng 03 ngày làm việc kể từ ngày nhận hồ sơ đầy đủ và hợp lệ.
• Trường hợp hồ sơ hợp lệ: Cơ quan đăng ký kinh doanh cấp huyện sẽ cấp Giấy chứng nhận đăng ký hộ kinh doanh.
• Trường hợp hồ sơ chưa hợp lệ hoặc thiếu thông tin: Cơ quan đăng ký kinh doanh có trách nhiệm thông báo bằng văn bản nêu rõ nội dung cần sửa đổi, bổ sung và hướng dẫn người nộp hoàn thiện hồ sơ.

Bước 4: Thực hiện thủ tục sau khi đăng ký (bổ sung)

Sau khi được cấp Giấy chứng nhận đăng ký hộ kinh doanh, cá nhân cần:

• Đăng ký mã số thuế và mua, nộp thuế khoán tại Chi cục Thuế địa phương;
• Thông báo phát hành hóa đơn điện tử nếu thuộc trường hợp phải sử dụng hóa đơn;
• Mở tài khoản ngân hàng riêng nếu có nhu cầu giao dịch lớn hoặc sử dụng dịch vụ thanh toán điện tử.

>> Mời bạn xem thêm: Hộ kinh doanh cần chuẩn bị những gì để đáp ứng Nghị định 70 về xuất HĐĐT từ máy tính tiền?

Xuất hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền chuẩn Nghị định Thuế cùng Sổ Bán Hàng

Sổ Bán Hàng phối hợp cùng các đối tác cung cấp hóa đơn điện tử uy tín như: FPT, M-Invoice, VNPT, Hilo mang đến cho chủ doanh nghiệp nhiều tiện ích, đảm bảo thực hiện đúng quy định mới về thuế theo Nghị định 70, áp dụng vào 06/2025.

Sổ Bán Hàng E-Invoice giúp xuất, lưu trữ và quản lý HĐĐT nhanh chóng, dễ dàng, chính xác và bảo mật, rất dễ cài đặt và sử dụng, không cần đầu tư thêm thiết bị cồng kềnh, xuất HĐĐT ngay trên chiếc điện thoại.

• Kết nối và khởi tạo với Hoá đơn điện tử (HĐĐT) và Chữ ký số (CKS) hợp lệ
• Xuất hóa đơn điện tử (HĐĐT) trên Máy tính tiền
• Quản lý toàn bộ hóa đơn điện tử
• Thiết lập báo cáo thuế cơ bản đối với Nhóm đóng thuế khoán
• Cài đặt điều kiện để hóa đơn tự động phát hành theo nhu cầu

6 Lý do nổi bật mà chủ kinh doanh nên lựa chọn Sổ Bán Hàng để phát hành hóa đơn điện tử

• Đăng ký nhanh – In hóa đơn dễ: Tạo và in hóa đơn chỉ với vài thao tác, không cần giấy tờ rườm rà.
• Hạn chế sai sót: Dữ liệu được tự động đồng bộ, giảm lỗi nhập sai, tính nhầm.
• Tra cứu tiện lợi: Hóa đơn lưu trữ tập trung trên phần mềm, dễ tìm – khó thất lạc.
• Bảo mật cao: Thông tin khách hàng và hóa đơn được mã hóa, đảm bảo an toàn tuyệt đối.
• Linh hoạt định dạng: Dễ dàng xuất hóa đơn theo yêu cầu của khách hoặc cơ quan Thuế.
• Quản lý tổng thể: Tích hợp bán hàng, kho và báo cáo – mọi thứ gói gọn trong một ứng dụng.

>> Mời bạn xem thêm: Sổ Bán Hàng E-Invoice: Giải pháp xuất hóa đơn điện tử từ máy tính tiền trên điện thoại dành cho hộ kinh doanh

Ưu đãi đặc biệt cho chủ doanh nghiệp khi sử dụng Sổ Bán Hàng. Chỉ cần đăng ký gói dịch vụ từ 1 năm trở lên, chủ kinh doanh sẽ nhận ngay bộ quà tặng cực kỳ giá trị:

🎁 Miễn 100% phí khởi tạo hóa đơn điện tử – tiết kiệm ngay 1.100.000đ

🎁 Tặng thêm 1.000 hóa đơn điện tử miễn phí để bắt đầu kinh doanh dễ dàng hơn

🎁Giảm 50% phí Chữ ký số

🎁 Nhận giá ưu đãi lên tới 50% khi mua thêm HĐĐT

>> Mời bạn xem thêm:

Kinh nghiệm chọn máy tính tiền nhà hàng đúng nhu cầu – đúng luật

Hóa đơn đỏ VAT là gì? Những điều chủ kinh doanh cần biết khi xuất hóa đơn đỏ

5 Lợi ích khi chủ kinh doanh sử dụng phần mềm xuất hóa đơn điện tử